Nalatenschappen

Een van de meest ingrijpende gebeurtenissen in een mensenleven is het overlijden van een dierbare. Na een overlijden is er allereerst de hulp en steun van de uitvaartondernemer. Daarna moet een begin gemaakt worden met het afwikkelen van de nalatenschap. Wat er bij de afwikkeling van de nalatenschap allemaal komt kijken, kunnen wij u precies vertellen. Want op dat moment komt er ook nog een stroom van poststukken op gang en wordt er van u verwacht dat u de zaken voortvarend regelt. Dat is heel lastig, vaak ook omdat u niet precies weet waar u moet beginnen. En dan zijn er nog de situaties dat er problemen zijn, of dat u niet weet of er schulden zijn. Ook is niet altijd bekend wie de erfgenamen precies zijn.

Wat kan de notaris voor mij doen?
Allereerst is belangrijk om vast te stellen wie de erfgenamen zijn en of er een executeur benoemd is. Dat doet de notaris door uit te zoeken of er een testament is. Aan de hand daarvan kan bepaald worden wie ook daadwerkelijk bevoegd is om de zaken te regelen.

Wat is een verklaring van erfrecht? Een verklaring van erfrecht is een notariële akte waaruit blijkt wie is overleden, wie de erfgenamen van de overledene zijn én wie gerechtigd is om namens de erfgenamen op te treden. 

Moet ik een verklaring van erfrecht laten opstellen? De bank vraagt uiteindelijk altijd om een verklaring van erfrecht, omdat zij moet weten wie over de bankrekeningen mag beschikken. Enkel als het de lopende “en/of”-rekening betreft én de tenaamstelling daarvan niet hoeft te worden veranderd, kan het voorkomen dat de bank hier niet om vraagt. Ook levensverzekeringsmaatschappijen vragen om deze verklaring; dit geldt niet voor de meeste begrafenispolissen.

Hoe gaat het in zijn werk? U neemt contact op met ons notariskantoor. Daarna stellen wij een onderzoek in naar de erfgenamen. Daarvoor worden inlichtingen ingewonnen bij de naaste familieleden en de Gemeentelijke Basisadministratie. Ook gaat de notaris via het Centraal Testamentenregister na of er een testament is gemaakt. De erfgenamen worden dan (schriftelijk) benaderd en geïnformeerd over hun rechten en verplichtingen en moeten zich uitspreken over het al dan niet aanvaarden van de nalatenschap. Uiteindelijk wordt door de notaris de verklaring van erfrecht opgesteld en getekend en wordt aan het Boedelregister bij de Rechtbank doorgegeven dat een verklaring van erfrecht is afgegeven.

Wat is het verschil met een verklaring van executele? In een verklaring van executele wordt opgenomen wie als executeur optreedt, dus wie de zaken beheert en de schulden betaalt. Hieruit blijkt niet wie de erfgenamen zijn. De executeur mag met de verklaring van executele tijdelijk over de bankrekeningen beschikken om de nota’s te betalen, maar uiteindelijk is een verklaring van erfrecht nodig als de rekening moet worden opgeheven of de tenaamstelling van de rekening moet worden gewijzigd.
De verklaring van executele kan dus vaak veel eerder worden afgegeven dan een verklaring van erfrecht. Voldoende is dat de gegevens worden gecontroleerd en de executeur schriftelijk verklaart zijn functie te willen aanvaarden; de erfgenamen hoeven niet benaderd te worden.

Wat moet ik doen? Is er een executeur aangewezen, dan is het verstandig na het overlijden contact met ons kantoor op te nemen. Heeft u nog geen executeur aangewezen, dan is het verstandig dit alsnog te laten opnemen in een testament. zie verder TESTAMENT

Onbekende erfgenamen
Er is niet altijd een testament. Is er geen testament, dan is de wet van toepassing en gaat de notaris op zoek in de registers van de Burgerlijke Stand. Een handig hulpmiddel hierbij zijn de oude trouwboekjes. Deze gegevens bieden een aanknopingspunt bij de speurtocht naar de erfgenamen. Pas als alle erfgenamen bekend zijn, kan de nalatenschap verder worden afgewikkeld. Reden te meer om in uw testament een executeur aan te wijzen. De executeur is meteen bevoegd om de lopende zaken te regelen.

Negatieve of onbekende nalatenschap
Als erfgenaam heeft u de keuze of u een nalatenschap wilt aanvaarden of niet. Als u aarzelt doet u er verstandig aan nog geen spulletjes te verdelen of andere zaken te regelen. Uiteraard mag de uitvaart wel geregeld worden. Zodra u zich heeft gedragen als erfgenaam, wordt u door de wet ook zo gezien en kunnen de schuldeisers u aanspreken voor de schulden van de overledene. Is er wel een saldo bij de bank, dan mogen de kosten van de uitvaart, net als de kosten van de notaris, als eerste hieruit betaald worden. Hoeveel schulden er verder ook zijn.

U heeft ook de mogelijkheid om de nalatenschap te verwerpen. Dit heeft als voordeel dat u er officieel niets meer mee te maken heeft; u bent geen erfgenaam. Echter, met de schuldeisers is dan geen regeling getroffen. Het kan zijn dat zij u blijven benaderen. Vaak is het praktischer om de nalatenschap toch op de officiële manier af te wikkelen. U wilt daarbij natuurlijk niet zelf aansprakelijk worden voor de (eventuele) schulden. Dit wordt voorkomen door de nalatenschap beneficiair te aanvaarden. Door de nalatenschap volgens officiële wettelijke regels af te wikkelen, kan er wel een regeling getroffen worden met de schuldeisers en kunnen de nota’s worden betaald. En blijft er nog wat over, dan is dat gewoon voor de erfgenamen! Deze officiële regels houden ondermeer in dat er een overzicht gemaakt moet worden van alle bezittingen en schulden en dat alle schuldeisers opgezocht moeten worden en een brief moeten hebben. Tot slot moet er eerlijk verdeeld worden.

Beneficiair aanvaarden en verwerpen via de rechtbank
Wilt u de wettelijke bescherming van de beneficiaire aanvaarding inroepen of wilt u een nalatenschap verwerpen, dan wordt namens u een verklaring afgelegd bij de rechtbank. De stukken hiervoor worden door ons opgesteld en naar de rechtbank gestuurd. Het duurt meerdere weken voor dit daadwerkelijk bij de rechtbank geregeld is. Hier zijn kosten aan verbonden, het griffierecht.

Erfbelasting
In de Successiewet is bepaald dat bij ieder overlijden erfbelasting verschuldigd is door de erfgenamen. Of er ook daadwerkelijk betaald moet worden en hoeveel hangt af van een heel aantal factoren, zoals de omvang van de nalatenschap, het aantal erfgenamen en - bij een gezin - de leeftijd van de langstlevende ouder. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, valt de te betalen erfbelasting wel wat mee bij een gemiddeld vermogen en een gezinssituatie met meerdere kinderen. In andere gevallen kan het meer zijn.

Belasting besparen
Het is belangrijk om goed na te denken bij het opstellen van de aangifte voor de erfbelasting. In veel gevallen kan ons kantoor erfbelasting voor u besparen door gebruik te maken van de mogelijkheden die de wet biedt. In onze testamenten zijn verder voor zover mogelijk extra mogelijkheden opgenomen om belasting te besparen. Dit wordt ook wel estateplanning genoemd. Het vereist een gedegen kennis van de Successiewet en veel ervaring, die u niet bij iedere adviseur zult aantreffen.

Tarieven 2024
U betaalt erfbelasting over de nalatenschap van de overledene. Daarbij wordt gekeken naar de waarde van de bezittingen op het moment van overlijden en daarvan worden de schulden op dat moment afgetrokken. Verder mogen de kosten van de uitvaart worden afgetrokken. Ook moet er erfbelasting betaald worden over een legaat. Dit is een bijzondere bepaling in een testament waarbij iemand (een legataris) een bepaald bedrag of bijvoorbeeld meubels of sieraden erft. Als is vastgesteld hoeveel een ieder erft wordt gekeken naar de familierelatie. Hier horen verschillende vrijstellingen en tarieven bij. De tabel is hieronder opgenomen.

In de tabel hieronder staan de tarieven van de schenkbelasting en de erfbelasting voor 2024

Deel van de erfenis of schenking	Tariefgroep 1 (partners en kinderen)	Tariefgroep 1a (kleinkinderen)	Tariefgroep 2 (anderen)
Tot € 152.368	10%	18%	30%
Meer dan € 152.368	20%	36%	40%

Vrijstellingsbedragen
Over een eerste deel van een erfenis of schenking hoeft geen belasting betaald te worden. Dat heet het vrijstellingsbedrag.

Hieronder staan de vrijstellingsbedragen bij erfenissen.

Partners	€ 795.156
Kinderen en kleinkinderen	€ 25.187
Bepaalde zieke en gehandicapte kinderen	€ 59.643
Ouder(s)	€ 59.643
Alle overige personen	€ 2.658

Voor schenkingen gelden de onderstaande vrijstellingsbedragen.

(Pleeg)Kinderen	€ 6.633
Kinderen van 18 tot 40 jaar (eenmalig) vrijstelling t.b.v. algemeen doel	€ 31.813
Kinderen van 18 tot 40 jaar (eenmalig) vrijstelling t.b.v. studie	€ 66.268
Anderen	€ 2.658

Let op voor deze schenkingen moet u altijd aangifte schenkbelasting doen. De vrijstelling voor de eigenwoning (jubelton) is in 2024 afgeschaft. In 2023 was deze al verlaagd naar de jaarlijkse vrijstelling.

Er is een aparte regeling voor uitkeringen uit levensverzekering.
Hoe gaat het in zijn werk?
Binnen een aantal maanden na het overlijden stuurt de belastingdienst het aangiftebiljet voor de erfbelasting naar een van de erfgenamen. Zoals u wellicht weet zijn de systemen van de belastingdiensten aan elkaar gekoppeld. Bij sommige nalatenschappen is al bekend dat er geen belasting verschuldigd zal zijn. Dan ontvangt u hierover een brief. Ontvangt u wel een aangiftebiljet, dan moet dit binnen 8 maanden na het overlijden zijn ingevuld en ingediend. Het is belangrijk om dit tijdig te doen, omdat u na deze 8 maanden invorderingsrente verschuldigd bent.

Wat doen wij voor u?
Wij verzorgen de aangifte graag voor u. In dat geval krijgt u een paar maanden na ons eerste gesprek een brief van ons met een uitnodiging voor een gesprek en een lijstje, waarop we hebben aangegeven welke financiële gegevens wij nodig hebben van u. Veelal is het voldoende om de klappers met de administratie en de bankafschriften mee te nemen. In een gesprek lopen we samen deze gegevens door. Daarna maken wij voor u een ontwerp van de aangifte. Als het mogelijk is om belasting te besparen leggen we dat aan u voor bij het ontwerp. U kunt daar zelf een besluit over nemen.Vervolgens ontvangt u de definitieve aangifte om te ondertekenen. Wij zorgen ervoor dat de aangifte wordt ingediend bij de belastingdienst en controleren ook de aanslag voor u. Mocht er reden zijn om te discussieren met de belastingdienst, dan kunnen wij dit ook voor u doen. Als de aanslag definitief vast staat sturen we u een brief waarin we uitleggen hoe en wanneer u de belasting moet betalen.

Vastleggen van de rechten van de erfgenamen
Het hangt van het soort testament af of de verdeling van de nalatenschap in een notariële akte moet worden vastgelegd. Is er een vruchtgebruik testament gemaakt, dan moet dit testament nog worden uitgevoerd en moet het vruchtgebruik worden gevestigd en ‘afgegeven’. Dit is met name van belang als er een eigen woning is. Ook als er onenigheid is tussen de erfgenamen of u verwacht dat bij het overlijden van de laatste van u beiden discussie zou kunnen ontstaan is het goed dat er een akte is waarin ieders rechten zijn vastgelegd.

Actueel is dat het voor het bepalen van het vermogen om de eigen bijdrage voor de zorg te kunnen berekenen van belang is dat de delen van de kinderen vaststaan. Dan kan in de akte ook worden vastgelegd wanneer de delen van de kinderen opgeëist kunnen worden, zodat deze wellicht niet “opgegeten” hoeven te worden.